Sole wokół nas

Kalcyt
Chlorek Sodu
Siarczan(VI) sodu
Węglan sodu
Anhydryt
Nadmanganian potasu
Saletry
 
    Kalcyt
  • Wzór chemiczny: CaCO3 (węglan wapnia)
  • Twardość w skali Mohsa: 3, bardzo kruchy
  • Łupliwość: doskonała (trójkierunkowa)
  • Gęstość: 2,6-2,8 g/cmł
  • Barwa: bezbarwny lub różne barwy (biały, szary)
  • Połysk: szklisty, perłowy
  • polany kwasem solnym HCl - burzy się
  • trudno rozpuszczalny w wodzie, dobrze w wodzie nasyconej CO2

Tworzy kryształy izomeryczne, tabliczkowe, słupkowe, igiełkowe. Często wykształca bliźniaki oraz zrosty wielokrotne. Odznacza się bogactwem postaci - znanych jest ponad 2000 form jego kryształów i kombinacji. Najczęściej przyjmuje postać romboedrów i skalenoedrów. Często tworzy naskorupienia, naloty, żyły. Jest izostrukturalny z magnezytem, rodochrozytem, syderytem. Jest kruchy, przezroczysty, często zawiera domieszki: manganu - manganokalcyt; żelaza i magnezu - kalcyt magnezowy; strontu - stroncjokalcyt; baru i kobaltu - kobaltokalcyt; ołowiu - plumbokalcyt. W czystych kryształach kalcytu (szpat islandzki) można zaobserwować zjawisko podwójnego załamania światła.

 

 

 
Chlorek sodu (NaCl) - nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu chlorowodorowego i sodu, stanowiący podstawowy składnik soli kuchennej i soli warzonej. Woda morska to roztwór chlorku sodu.
Ogólne informacje
Nazwa systematyczna chlorek sodu
Inne nazwy sól sodowa kwasu chlorowodorowego, sól, sól kuchenna
Wzór chemiczny NaCl
Masa molowa 58,44 g/mol
Wygląd białe kryształy
Numer CAS 7647-14-5
Właściwości
Gęstość i stan skupienia 2,16 g/cm3 (2 160 kg/m3), ciało stałe
Rozpuszczalność w wodzie 360 g/dm3
Temperatura topnienia 801°C (1 074 K)

Chlorek sodu jest białą substancją krystaliczną, dobrze rozpuszczalną w wodzie, jednak o niewielkim stężeniu maksymalnym, słabo higroskopijną.
Krystalizuje w układzie regularnym.

Głównym surowcem do pozyskania chlorku sodu jest sól kamienna, nazywana w mineralogii halitem. Halit jest pozyskiwany głównie metodami kopalnymi. Otrzymuje się go także poprzez odparowanie wody morskiej.

To chlorek sodu powoduje, że woda morska jest słona. Wchodzi także w skład płynu pozakomórkowego organizmów żywych. W kuchni jest używany do solenia potraw (przyprawa), a w przemyśle spożywczym używany jako naturalny środek konserwujący. Jest również jednym z ważniejszych związków chemicznych w przemyśle chemicznym.

Jest używana podczas zimy do topnienia lodu, gdyż jej roztwór ma niższą temperaturę topnienia.

  

http://ptpnoz.free.ngo.pl/d01.jpg

 

 

 
Siarczan(VI) sodu, tetraoksosiarczan(VI) sodu, siarczan(VI) dwusodu, Na2SO4, bezbarwna substancja krystaliczna, łatwo rozpuszczalna w wodzie, temperatura topnienia 884°C. W przyrodzie występuje w minerałach i wodach mineralnych. Jest produktem ubocznym przy produkcji kwasu solnego.

Znajduje zastosowanie do produkcji środków piorących (proszek do prania) i farb, ponadto w przemyśle szklarskim i papierniczym. Tworzy hydraty m.in. Na2SO4.10H2O (rozpuszczalny w wodzie) stosowany jest w medycynie jako osmotyczny lek przeczyszczający (tzw. sól glauberska).
 		  
 
Węglan sodu (nazwy zwyczajowe: soda, soda kalcynowana, soda amoniakalna Na2CO3) nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu węglowego i sodu.

W temperaturze pokojowej jest to biała, higroskopijna substancja, która topi się w temperaturze 852 °C i dobrze rozpuszcza się w wodzie. Z roztworu krystalizuje w postaci dużych bezbarwnych kryształów, wietrzejących na powietrzu.

W przyrodzie związek ten występuje w stanie naturalnym tzw. jeziorach sodowych oraz w popiele roślin morskich. Stanowi też ważny składnik wielu minerałów.

Stosuje się go do wyrobu szkła oraz papieru. Wykorzystuje się go również w produkcji mydła i środków piorących. Jest stosowany do zmiękczania wody.

Proces wytwarzania sody amoniakalnej składa się z następujących głównych procesów i operacji:
  • przygotowanie roztworów soli
  • nasycanie solanki amoniakiem w celu otrzymania solanki amoniakalnej
  • wypalanie wapna z kamienia wapiennego z jednoczesnym wytworzeniem gazów zawierających CO2
  • nasycanie solanki amoniakalnej CO2 (karbonizacja)
  • oddzielenie kryształów NaHCO3 od ługu macierzystego
  • suszenie wilgotnego NaHCO3 i jego rozkład termiczny (kalcynacja)
  • regeneracja NH3 z ługów macierzystych przez zmieszanie z mlekiem wapiennym i ogrzewanie
 

 

 

 
Anhydryt
  • Wzór chemiczny: CaSO4
  • Barwa : najczęściej bezbarwny, rzadziej biały, szary z odcieniem niebieskim lub czerwonym (różowym)
  • Połysk : szklisty, perłow
  • Rysa : biała
  • Twardość : 3,0 - 3,5
  • Łupliwość : doskonała, wyraźna, trójkierunkowa
  • Gęstość : 2,9 - 3,0 g/cm3
  • Inne :
    • pod wpływem uderzenia rozpada się na podobne do kostek kawałki.
    • rozpuszcza się w kwasie solnym i w wodzie.
    • wietrzejąc, wchłania wodę i zmienia się w gips; przy czym zwiększa swoją objętość nawet o 60%.

Tworzy kryształy o pokroju grubotabliczkowym, krótkosłupowym, bądź o postaci zbliżonej do sześcianu - na ścianach występują charakterystyczne zbrużdżenia. Często tworzy kryształy zbliźniaczone. Jest kruchy, przezroczysty; jest minerałem pospolitym, występuje w wielu rejonach Ziemi.

Występowanie:
Anhydryt występuje powszechnie w złożach gipsowo-solnych pochodzenia morskiego lub jeziornego, często w postaci oddzielnych złóż, niekiedy o znacznej miąższości. Spotykany również w iłach, mułowcach i marglach. Jest produktem ewaporacji (odparowania) wody morskiej lub dehydracji (odwodnienia) gipsów.

Zastosowanie:
Stosuje się go w przemyśle cementowym i do wyrobu kwasu siarkowego. Jako wypełniacz w procesie produkcji papieru, Szeroko wykorzystywany w budownictwie - tynki, okładziny, posadzki; wykorzystywany do płuczek wiertniczych. Ma znaczenie kolekcjonerskie. Znajduje zastosowanie w jubilerstwie oraz jako kamień ozdobny. Najcenniejsze okazy o barwie purpurowej pochodzą z Kanady i Szwajcarii. Kryształy szlifowane w formie kaboszonów, nie przekraczają masy 10 kr. Niezwykle fioletowe kryształy, osiągające długość do 30 cm, znaleziono podczas budowy tunelu Simplon w Alpach Walijskich (Szwajcaria/Włochy).

 

 		  

 

 

 

 
Nadmanganian potasu (łac. kalium hipermanganicum; wg obecnej nomenklatury IUPAC manganian(VII) potasu) - nieorganiczny związek chemiczny sól potasowa kwasu nadmanganowego o wzorze sumarycznym KMnO4.

Właściwości
W warunkach standardowych jest ciałem stałym o gęstości 2,7 g/cm3. Nie jest higroskopijny. Tworzy charakterystyczne niebieskofioletowe kryształki. Stosunkowo słabo rozpuszcza się w wodzie (w temp. 20 °C 6,4 g w 100 cm3). W temp. powyżej 230 °C rozkłada się zgodnie z równaniem:
2KMnO4 → K2MnO4 + MnO2 + O2

Jest silnym utleniaczem. Reakcja silnie zależy od pH roztworu. W roztworach kwaśnych ulega redukcji do słabo zabarwionego manganu(II):
MnO4- + 8H+ + 5e- → Mn2+ + 4H2O

W roztworach słabo zasadowych i neutralnych redukuje się do tlenku manganu(IV) (piroluzytu), który wydziela się z roztworu w postaci brązowego osadu:
MnO4- + 2H2O + 3e- → MnO2 + 4OH-

Natomiast w roztworach silnie zasadowych redukuje się do zielonego manganianu(VI)
MnO4- + e- → MnO42-

Nadmanganian potasu posiada silne własności bakterio- i grzybobójcze. Pastylki tego związku są m.in. stosowane do odkażania wody do mycia, w maściach do odkażania gardła oraz w preparatach do odkażania ran.Roztwór nadmanganianu potasu z uwagi na właściwości utleniające, jest stosowany w analizie chemicznej do wykrywania jonów redukujących, takich jak tiocyjaniany (rodanki, SCN-), bromki, azotany(III).
Roztwór ten jest również stosowany w analizie ilościowej, do miareczkowania - jest to manganianometria.
Roztwory wodne nadmanganianu potasu posiadają, w zależności od stężenia, barwę od jasnoczerwonej do ciemnofioletowej, przy czym barwa pojawia się już przy bardzo małych stężenia tego związku. Podgrzewanie roztworu wodnego nadmanganianu potasu prowadzi do jego dekompozycji do ditlenku manganu, co jest związane z jego odbarwieniem.

Zastosowanie
Nadmanganian potasu dawniej stosowano jako środek przeciwgrzybiczny. Niegdyś popularne były kąpiele niemowląt w roztworze nadmanganianu, obecnie nie jest to już praktykowane ze względu na mnogość innych, skuteczniejszych leków.

Nadmanganian potasu jest czasami stosowany do wykonywania "sztuczki" z przemianą wody w "wino" i ponownie "wina" w wodę. W tym celu wystarczy na dnie szklanki umieścić mały, niewidoczny gołym okiem kryształek nadmanganianu. Po zalaniu go wodą zabarwia się ona czerwono i wygląda jak "wino", które po podgrzaniu ponownie zmienia się w "wodę". Aby eksperyment powiódł się, woda powinna być lekko alkaliczna, a szklanka całkowicie wysuszona.

Można go także wykorzystać do doświadczenia zwanego "lokomotywa". W probówce umieszczamy kilka średnich kryształków KMnO4 i, za pomocą pipety, dodajemy trochę perhydrolu. Z probówki natychmiast wylatuje biały dym (para wodna przemieszana z tlenem). Nadmanganian potasu także stosuje się w pirotechnice amatorskiej.

Nadmanganian potasu używany jest również do uzdatniania wody pitnej i sterylizacji narzędzi metodą "polową". Aby uzdatnić wodę należy dodać nadmanganian potasu do wody w takiej ilości, aby uzyskać odcień bladoróżowy. Roztwór o odcieniu intensywnie różowym to substancja odkażająca.

 
Nadmanganian w probówce-kryształki

 

 


Roztwór nadmanganianu

 
    Saletra (z łac. sal petrae - sól skalna) - potoczna nazwa szeregu azotanów o znaczeniu gospodarczym, saletra znajduje zastosowanie jako nawóz sztuczny. Saletry są silnymi utleniaczami.
  • Azotan(V) potasu, znany także pod nazwami zwyczajowymi saletra potasowa i saletra indyjska, to sól o wzorze KNO3. Rozpuszcza się w wodzie (w temperaturze 20° C - 31,6 g/100 cmł; w temperaturze 100° C - 246 g/100 cmł).
    Azotan potasu występuje w przyrodzie w niewielkich ilościach w postaci minerału nitrokalitu w krajach o suchym, gorącym klimacie, m. in. w Chinach i Indiach. Z tych państw była sprowadzana do Europy, czemu zawdzięcza nazwę "saletra indyjska".
    Obecnie otrzymuje się ją głównie w reakcji podwójnej wymiany między azotanem sodu i chlorkiem potasu (strąca się najtrudniej rozpuszczalny spośród tych soli chlorek sodu):NaNO3 + KCl → KNO3 + NaCl

    Saletra potasowa jest bezbarwnym lub białym, krystalicznym ciałem stałym. Dobrze rozpuszcza się w wodzie (w temp. 20°C 31,6 g/100 cm3, w temp. 100°C 246 g/100 cm3). Jej temperatura topnienia wynosi 334°C. Przy ogrzaniu do 400°C rozkłada się na azotan(III) potasu i tlen:
    2KNO3 → 2KNO2 + O2
    Saletra potasowa jest utleniaczem.

    Zastosowanie

    • Z tego powodu jej głównym zastosowaniem przez wieki była produkcja czarnego prochu. Mimo upływu lat, jest nadal stosowana w pirotechnice jako utleniacz.
    • Do początków XX w. azotan potasu był używany do otrzymywania kwasu azotowego.
    • Obecnie jest stosowany głównie do produkcji azotanu(III) (azotynu) potasu, do nitrowania,
    • używany jako nawóz (zawiera 13% azotu i 45% tlenku potasu), a także
    • do konserwowania mięsa (E252). Jego działanie polega na wydzielaniu azotynu potasu).
    • Po zmieszaniu z sacharydem, np. sacharozą w proporcjach stechiometrycznych tworzy substancję łatwopalną o temperaturze zapłonu ok. 400°C, osiąga temperaturę 600°C i wytwarza dużo dymu.
    • Dodatkowo w połączeniu ze sproszkowanym pyłem metalu i ew. dodatkami jest używana do produkcji mas pirotechnicznych, fotobłysków, czyli krótkich i bardzo jasnych impulsów świetlnych, mających głównie zastosowanie w tzw. petardach.
    • Po nałożeniu go (napisaniu czegoś) na ręcznik papierowy, wysuszeniu i zapaleniu, na przykład rozgrzanym drucikiem, można osiągnąć ciekawy efekt. Wypalają się tylko pokryte substancją fragmenty ręcznika papierowego.

  • Azotan(V) sodu,(inaczej saletra sodowa, saletra chiliska, NaNO3) - nieorganiczny związek chemiczny, sól kwasu azotowego i sodu.

    Występuje w przyrodzie w postaci minerału nitronatrytu w krajach o suchym, gorącym klimacie. Największe jego złoża występują na pustyni Atacama w Chile - stąd nazwa "saletra chilijska".
    Azotan sodu jest białą lub bezbarwną substancją krystaliczną. Jego właściwości są analogiczne do azotanu potasu. Dobrze rozpuszcza się w wodzie (w temperaturze 20°C 88g na 100g H2O). Topi się w temp. 307°C. Rozkłada się po podgrzaniu do 380°C. Ma właściwości utleniające. Wykazuje dwójłomność, współczynniki załamania wynoszą no = 1,587 i ne = 1,336 dla długość fali około 590 nm.

    Zastosowania

    • przed wynalezieniem przemysłowych metod wiązania azotu z powietrza (metoda Mościckiego, metoda Habera i Boscha) azotan sodu był używany do uzyskiwania kwasu azotowego
    • obecnie używa się go do produkcji azotanu potasu
    • do produkcji materiałów wybuchowych
    • jako nawóz azotowy (zawiera 15,5% azotu), a także
    • do konserwowania mięsa (przeciwdziała tworzeniu się jadu kiełbasianego; symbol UE - E251)
    • używa się go także do produkcji mieszanin pirotechnicznych.

    Otrzymywanie
    Można go otrzymać działając kwasem azotowym(V) na węglan sodu:
    Na2CO3 + 2HNO3 → 2NaNO3 + H2O + CO2↑

    •